MSDS, İngilizce adıyla “Material Safety Data Sheet” sözcüklerinden oluşan bir kısaltmadır. Bu terim, özel olarak Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MGBF) ya da kısaca Güvenlik Bilgi Formu (GBF) olarak adlandırılır. Türkçede bu terim, kişilerin tercihine göre İngilizce veya Türkçe kısaltmalarından biri ile kullanılabilir. MSDS’de önce; kimyasal maddelerin hazırlanması, kullanımı, depolanması gibi çeşitli safhalarda oluşabilecek riskler tayin edilir. Bu riskler sağlık veya güvenlik ölçekli durumlarda kimyasallardan kaynaklanabilecek risk faktörlerini oluşturur. Bu faktörler; sağlığa veya çevreye doğrudan etki edebilecek durumlardan oluşmaktadır. Bunlar; maddenin reaktifliği, yangın, tutuşma ve parlama risklerini gösterir. Risklerin minimize edilmesi veya önlenmesi için nihai olarak bilgi verme amaçlı MSDS metni uzmanlarca hazırlanır. Oluşturulan bu form ise bir çeşit risklere karşı bilgilendirme dokümandır. MSDS’nin kapsamı içerisinde tehlikeli kimyasal maddeler, bu maddelerin olası tehlikeleri ve sonrasında hasar oluşumunda ilkyardım önerileri bulunur. Bu bilgiler detaylı bir şekilde bu form çerçevesinde incelenmektedir.
MSDS, çoğunlukla maddenin tedarikçisi veya üreticisi tarafından hazırlanır. Formda, genel olarak ürünün veya söz konusu materyalin güvenli bir şekilde nasıl kullanılacağı, olası tehlikeleri, ürünün/materyalin tavsiye edilmeyen kullanım durumlarında karşılaşılacak sorunlar gibi konulardan bahsedilir. Hazırlanan bu form sayesinde ürünü veya materyali kullanacak kişi/kişilerin olası tehlikelerden korunması sağlanır. Böylelikle çevresel veya kişisel kazaların önüne yüksek oranda geçilmesi öngörülür. Türkiye çapında MSDS veya diğer adıyla GBF hazırlama koşulları ana hatlarıyla belirlenmiştir. Bu hatlar, “Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik” ile çizilmiştir. Bu yönetmelikte formun hazırlanmasına yönelik amaç, kapsam, dayanak, tanım ve kısaltmalar bulunur. Bir Güvenlik Bilgi formunun geçerli olması için bahsedilen yönetmeliğe uygun olması gerekir.
MSDS Nereden Temin Edilir?
Güvenlik Bilgi Formu hazırlama, ülkemizde genel itibarı ile bu alanda sertifikalı ve akredite kişiler veya kuruluşlar sorumluluğundadır. Alıcı kişilerce eğer kimyasal bir madde içeren bir ürün veya materyal alınıyorsa, Güvenlik Bilgi Formu mutlaka bu kişilerden temin edilmek zorundadır. Bu kişilerin uygun bir MSDS oluşturması için gereken eğitimi almış olması ve bu alanda profesyonel olması gerekir.
TÜRKAK tarafından akredite kişiler veya kurumlarca Güvenlik Bilgi Formları hazırlanabilir. Bu Kişi veya kurumlar öncelikle bir eğitime tabi olurlar. Yapılan sınav sonrasında yeterli puanı alan kişiler MSDS oluşturmaya hak kazanırlar. Bu puan 3 yıl geçerlidir.
MSDS Nasıl Hazırlanır?
Malzeme Güvenlik Bilgi Formu ülkemizde Türkçe olarak oluşturulur. MSDS ifade dili, Türkiye’de Türkçe dışında hazırlanamamaktadır. “Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik” adlı belgede bulunan maddeler uyarınca bölümlere ayrılmaktadır. Her bölümde ifade edilmesi zorunlu olan belirli başlıklar ve konu içeriği bulunmaktadır. Örnek olarak, Bölüm 1’de dağıtıcı kurumun adı ve bilgileri verilmek durumundadır. Bölüm 2’de etiketleme bilgileri ve ürünle ilgili zararlı etkenler belirtilmektedir. Buna benzer olarak her bölümün kendine özgü bilgileri barındırması gerekir. Örneğin, başlık altında yeterli bilgi verilmediği takdirde Güvenlik Bilgi Formu geçersiz sayılır. Bundan yola çıkarak, MSDS’nin profesyonel kişilerce veya mercilerce yapılması önem arz etmektedir.
Malzeme Güvenlik Bilgi Formu yönetmelikte belirtilen format uyarınca düzgün, anlaşılır ve açık olmalıdır. Bu niteliğe sahip formlar sayesinde firmanın iş emniyeti kalite profili yükselir ve az ya da neredeyse yok denecek hasarla tehlikeler önlenmiş olur.
MSDS’nin İçeriği Nedir?
MSDS’lerin tümünde standart olarak hazırlanan başlıklar bulunmaktadır. Bu başlıklar, formda bulunması gereken bilgilerin iskeletini oluşturur. Her ana başlık altında tanımlar yapılarak görsel ifadelere de yer verilir. Görsel ifade olarak çoğunlukla tehlike arz eden durumlar, bazı eylemlerin yapılışı gibi öğeler bulunur. MSDS içeriği, aşağıdaki 16 standarttan oluşur:
1. Madde / Müstahzar ve Şirket / İş sahibinin Tanıtımı
2. Bileşimi/ İçeriği Hakkında Bilgi
3. Tehlikelerin Tanıtımı
4. İlk Yardım Tedbirleri
5. Yangınla Mücadele Tedbirleri
6. Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Tedbirler
7. Elleçleme ve depolama
8. Maruziyet Kontrolleri / Kişisel Korunma
9. Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
10. Kararlılık ve Tepkime
11. Toksikolojik Bilgi
12. Ekolojik Bilgi
13. Bertaraf Bilgileri
14. Taşımacılık Bilgileri
15. Mevzuat Bilgileri
16. Diğer Bilgiler
Bu başlıklar altında belirlenen tanımlar ve ifadeler, Güvenlik Bilgi Formu hakkında kullanıcı bazlı detaylı ve özel bilgilere yer verir. Bu başlıklar altında yer alan bilgilerde ise, ürünün güvenli bir şekilde kullanıldığından emin olunması hedeflenir. Örneğin, güvenlik bilgi formu kimyasalın sunabileceği tehlikeleri tanımlar.
MSDS Hazırlama Hizmeti Ne Amaçla Yapılır?
Malzeme Güvenlik Formları, iş emniyeti çerçevesinde bakıldığında hayati önem taşımaktadır. Bir firmada, fabrikada veya çalışma kurumunda iş güvenliğinin sağlanması adına oluşturulması oldukça önemlidir. Kimyasalların zararlı etkilerinden kaçınmak veya onları minimize etmek hem çalışan hem kurum açısından son derece gereklidir. Zira MSDS; çalışanların güvenliği, işçi sağlığının temin edilmesi ve gerekli tedbirlerinin alınması hususunda kilit noktadır. Bu noktada, oluşturulan form sayesinde pek çok risk azami ölçüde yönetilir. Böylece kurum, hem kendi bünyesinde oluşabilecek olumsuz etkilerden hem de dışarıdan gelecek önyargıdan muaf olur.
MSDS Hazırlama Hizmeti sağlanırken daima firmanın güvenliği önkoşul olarak alınır. Konu ile ilgili her türlü teknik destek sağlanır ve bu alanda oluşabilecek kafa karışıklıkları ve ikilemler giderilir.
Bu noktada, bu hizmet kimyasal madde kullanıcısını zor durumda bırakmadan rahat bir biçimde maddenin teknik kullanımını sağlamak için vardır.
MSDS Hizmetinde Nelere Dikkat Edilmeli?
MSDS Hazırlama oldukça kritik bir konu alanı olduğundan profesyonel veya deneyimli kişilerce yürütülmelidir. Doğru bilgiler ışığında kimyasal ürünün/malzemenin minimum tehlikeyle ya da riske mahal vermeksizin kullanımı amaçlanır.
MSDS Hizmetinin Faydaları Nedir?
Güvenlik bilgi formları, çalışma alanını daha güvenli bir hale getirilmesini ve aynı zamanda çevrenin de korunmasını sağlar. Çevreye veya tedarik edilen herhangi bir kişiye yardımcı olmak açısından da ayrıca önemlidir. Güvenlik bilgi formu asıl olarak bir değerlendirme değildir. Oluşabilecek tüm riskleri tanımlamaya ve ortadan kaldırmaya yönelik ana bir kılavuz niteliğindedir. Bununla birlikte, işyerinde ortaya çıkan bu tehlikelerin olasılığını değerlendirmeye yardımcı olan tüm tehlikeleri tanımlayacaktır. İşverenlerin işçilerini ve çevreyi en iyi nasıl koruyabileceğinin göstergesi niteliğindedir.